برنامه ریزی مدیریت توسعه شهری با استفاده از تحلیل سیستمهای پویا (نمونه موردی: منطقه 18 شهرداری تهران)

شهر یک سیستم پیچیده و پویاست که مرکب از بخشها و زیرسیستمهای بیشماری بوده، که به نحوی خاص و برای هدفی معین که توسعه شهری است، ترکیب شده اند. تعاملات و ارتباطات بین زیرسیستمها بر روی توسعه موثر است و نمی توان توسعه شهر را به صورت جداگانه در هر یک از بخشها جستجو کرد، بلکه رفتار کلی و تأثیرات زیرسیستمها بر روی یکدیگر در طی زمان باعث توسعه یا عدم توسعه شهر میشوند. برنامه ریزی کاربری زمین با هدف پیش بینی الگوی توسعه شهری و اجرای آن، به دلیل وجود عواملی چون نداشتن شناخت صحیح و عمیق از عوامل موثر بر توسعه زمین و تعامل و تقابل آنها با یکدیگر و عدم آگاهی از نتایج سیاستهای اتخاذی در درازمدت موفق نبوده است. رویکرد پویایی سیستم، فرصتی برای بررسی اثرات متقابل زیرسیستمهای شهری بر روی یکدیگر، در طول زمان، جهت اتخاذ سیاستها و تصمیمات بهینه برای توسعه شهری بوجود می آورد. هدف اصلی تحقیق حاضر طراحی یک مدل کلی برای پیش بینی روند توسعه منطقه 18 تهران بوده است. بدین منظور پس از شناسایی عوامل تأثیرگذار در فرایند توسعه، مهمترین زیرسیستمها انتخاب شده - انتخاب زیرسیستمها، با توجه به شرایط خاص محدوده مورد مطالعه صورت گرفته است.- و طی مراحل توسعه مدل، دینامیکهای مربوط به هر یک از آنها ترسیم گردید. زیرسیستمهای بکار رفته در مدل منطقه 18 شامل جمعیت، اقتصاد و زمین در قالب کاربریهای مسکونی، کاربریهای غیرمسکونی و اراضی ذخیره شهری بوده است. سپس با تلفیق دینامیکهای زیرسیستم ها و تبیین روابط بین آنها، مدل کلی توسعه منطقه طراحی، و با استفاده از آزمونهای مربوطه، معتبرسازی گردید. در نهایت سناریوهای محتمل در منطقه با استفاده از سیاستهای مختلف در مدل اجرا شدند. با اجرای سناریوها در مدل، مشخص شد که عامل جمعیت، نقش موثری در میزان استفاده از زمین منطقه و در نتیجه توسعه ایفا میکند. بنابراین با اتخاذ سیاستهای مناسب، می توان با ایجاد تعادل بین عرضه و تقاضای زمین در یک منطقه، به توسعه ای پایدار دست یافت.